รูขุมขนอักเสบ คือ อาการของรูขุมขนติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราและมีอาการอักเสบจากภายในผิวหนัง ที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพผิว ทำให้เกิดตุ่มเล็กๆ ขึ้นตามร่างกายและผิวหนัง มีลักษณะนูนแดง เป็นตุ่มหนอง และอาจมีอาการคันร่วมด้วย สามารถพบได้ทุกส่วนของร่างกายที่มีขน โดยเฉพาะหนังศีรษะ หน้าอก ก้น ขา แขน และหลัง โดยอาการอักเสบเหล่านี้มีลักษณะคล้ายกับสิว และอาจสร้างความเข้าใจผิดในการรักษาได้ ซึ่งโดยปกติแล้วอาการเหล่านี้มักจะหายไปใน 2 สัปดาห์ แต่หากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง อาจทำให้อาการอักเสบลุกลามได้
ทำความรู้จัก รูขุมขน
ต่อมขน หรือ ปุ่มรากผม (Hair Follicle) หรือที่เรียกกันว่า รูขุมขน คือหนึ่งในเนื้อเยื่อที่ซึ่งเป็นส่วนประกอบของผิวหนัง ที่มีการสร้างขนหรือผมขึ้นมา โดยมีลักษณะเป็นถุงยาวและมีขนอยู่ภายใน และอยู่บริเวณภายในของชั้นผิวหนังแท้ ในส่วนของปากถุงมีลักษณะเปิดออกที่ผิวหนังชั้นกำพร้าหรือผิวหนังชั้นนอกสุด โดยที่ต่อมไขมันของผิวหนังจะเปิดเข้าสู่รูขุมขนในส่วนนี้ และนอกไปจากนั้นรูขุมขนยังเป็นทางออกของไขมันที่มีการผลิตมาจากต่อมไขมันอีกด้วย รูขุมขนมีเส้นประสาทที่ทำหน้าที่รับรู้ความรู้สึกอยู่บริเวณฐาน
และรูขุมขนมีอยู่ทั่วไปตามร่างกาย ทั้งใบหน้า ลำตัว แขน ขา หนังศีรษะ โดยรูขุมขนจะมีการกระจายไปทั่วในบริเวณต่างๆ ของร่างกาย มีปริมาณและความหนาแน่นที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละส่วน และสามารถพบได้หนาแน่นในบริเวณหน้าอก ใบหน้า แผ่นหลัง และมักจะเป็นจุดที่มีการเกิดสิวอยู่เป็นประจำ แต่ยกเว้นบริเวณมือและเท้าที่จะไม่มีรูขุมขน
รูขุมขนอักเสบ อาการ
รูขุมขนอักเสบหรือ Folliculitis คือ หนึ่งในปัญหาสุขภาพที่สามารถพบได้ทั่วไป อาจมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราที่รูขุมขน และอาจมีสาเหตุมาจากการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวบางชนิด รวมไปถึงการเกิดขนคุดเอง ก็ล้วนเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดรูขุมขนอักเสบได้
โดยลักษณะของการเกิดรูขุมขนอักเสบ จะมีตุ่มนูนแดง หรืออาจมีผื่นแดงขึ้นมาเป็นกระจุก มีตุ่มหนอง ผิวแดงเป็นปื้น มีแผลพุพอง สามารถเกิดขึ้นได้ทุกส่วนของร่างกาย และในผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการตุ่มหนองขนาดใหญ่ ซึ่งมีอาการที่ค่อนข้างคล้ายกับการเกิด สิว และมักทำให้เกิดความสับสนได้บ่อยครั้ง แต่หากสังเกตว่ามีอาการคันร่วมด้วย ผิวหนังบอบบาง หรือมีอาการเจ็บปวด ให้รีบเข้ารับคำแนะนำจากแพทย์โดยทันที
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้จากรูขุมขนอักเสบ
ภาวะแทรกซ้อน หรือความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นจากการที่รูขุมขนอักเสบนี้ อาจเกิดขึ้นกับผู้ป่วยในบางรายเท่านั้น
- รอยด่างที่ผิวหนัง เป็นผลกระทบที่ได้จากการที่รูขุมขนอักเสบ อาจสังเกตได้ชัดเนื่องจากมักมีสีที่เข้มหรืออ่อนกว่าผิวปกติ
- เส้นขนหลุดร่วง เป็นภาวะที่เกิดขึ้นจากผลกระทบการเสียหายของรูขุมขน
- รอยแผลเป็น หากมีการอักเสบของรูขุมขนในผิวหนังชั้นลึก หรือเกิดการเกาขึ้นในบริเวณที่มีปัญหารุนแรง อาจทำให้เกิดแผลได้
- ฝีหรือซีสต์ใต้ผิวหนัง เมื่อเกิดการอักเสบของตุ่มผิวหนังมากขึ้น สามารถที่จะขยายจัวจนกลายเป็นฝีหรือซีสต์ได้ และอาจต้องทำการผ่าตัดเพื่อระบายหนอง
- เซลล์เนื้อเยื่อผิวหนังอักเสบ เป็นภาวะที่พบได้ไม่บ่อยนัก
รูขุมขนอักเสบ เกิดจากสาเหตุอะไร?
นอกจากสาเหตุที่มาจากการติดเชื่อแบคทีเรียหรือเชื้อราที่รูขุมขนแล้ว สาเหตุของการเกิดรูขุมขนอักเสบยังมีสาเหตุอื่นๆ ร่วมด้วย ที่เป็นสาเหตุหรือปัจจัยร่วม ที่อาจเป็นผลทำให้รูขุมขนถูกทำลายจนทำให้เกิดการติดเชื้อ อาทิเช่น
- การสัมผัสที่ใบหน้าบ่อยครั้ง
- การสวมใส่เสื้อผ้าที่รัดจนเกินไป
- การโดนขนในบริเวณต่างๆ
- การถอนขนด้วยแหนบ
- การใช้แว็กซ์กำจัดขน
- ผัวหนังมีการเสียดสีกัน
- น้ำหนักเกินเกณฑ์มาตรฐาน BMI
- การอาบหรือการแช่น้ำอุ่นและน้ำร้อน
- การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวบางชนิด
- ผลข้างเคียงจากการใช้ยารักษาโรคบางชนิด
- สารเคมีบางชนิด อาทิเช่น น้ำมันดิน (Coal tar)
วิธีการรักษา รูขุมขนอักเสบรักษายังไง?
โดยทั่วไปอาการรูขุมขนอักเสบ สามารถที่จะหายไปได้เอง โดยใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์ และเป็นอาการที่ไม่มีผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันมากนัก แต่อาจมีผู้ป่วยบางรายที่ได้รับผลกระทบจากอาการรูขุมขนอักเสบ และอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนขึ้นมาได้ ดังนั้นการสังเกตอาการเบื้องต้น และสังเกตจากลักษณของผิวที่เปลี่ยนไป เช่นลักษณะของตุ่มหรือผื่นที่ผิดปกติ
หากไม่แน่ใจในอาการ รวมถึงสังเกตมีอาการรุนแรงขึ้น หรือมีอาการเจ็บป่วยร่วมด้วย สามารถที่จะเข้าพบแพทย์ผิวหนังเพื่อทำการวินิจฉัย และทำการรักษาอย่างถูกต้องได้ในทันที โดยแพทย์จะทำตรวจดูลักษณะผิวหนัง และอาจทำการส่งผลตรวจที่ได้ไปในห้องปฏิบัติการ เพื่อหาความชัดเจนของอาการ
- แพทย์ทำการเก็บตัวอย่างของเหลวจากตุ่มหนอง เพื่อนำเอาไปตรวจหาเชื้อที่เป็นสาเหตุ
- เก็บตัวอย่างเส้นผมหรือเส้นขน ในบริเวณที่มีอาการเพื่อนำเอาไปตรวจหาเชื้อรา
- เก็บตัวอย่างชิ้นเนื้อที่บริเวณผิวหนัง เพื่อนำไปตรวจยืนยันผล
เมื่อได้รับผลการตรวจอย่างชัดเจนเรียบร้อยแล้ว แพทย์จะทำการกำหนดแนวทางการรักษาต่อไป
รูขุมขนอักเสบ มีกี่ประเภท?
รูขุมขนอักเสบนั้นสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ แบ่งออกตามระดับความลึกของการอักเสบ
- รูขุมขนอักเสบระดับตื้น โดยเป็นกลุ่มของ รูขุมขนอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย, รูขุมขนอักเสบจากเชื้อรา, รูขุมขนอักเสบจากใบมีดโกน และ รูขุมขนอักเสบจากการแช่น้ำร้อน
- รูขุมขนอักเสบระดับลึก โดยเป็นกลุ่มของ รูขุมขนอักเสบบริเวณหนวกและเครา, รูขุมขนอักเสบจากการใช้ยารักษาสิว, รูขุมขนอักเสบจากฝีและฝีฝักบัว และ รูขุมขนอักเสบในผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี
รูขุมขนอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย
การอักเสบของรูขุมขนจากเชื้อแบคทีเรีย มีสาเหตุมาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย สแตฟิโลค็อกคัส ออเรียส (Staphylococcus Aureus) ทำให้เกิดมีอาการคัน มีตุ่มหนองสีขาวขึ้นในบริเวณผิวหนัง โดยจะมีการติดเชื้อก็ต่อเมื่อผิวหนังมีบาดแผลเกิดขึ้นเท่านั้น
รูขุมขนอักเสบจากเชื้อรา
การอักเสบของรูขุมขนจากเชื้อรา ส่วนใหญ่มักมีอาการตุ่มหนองสีแดง และมักเกิดขึ้นเรื้อรังบริเวณหน้าอกหรือหลัง แต่ในบางครั้งก็อาจพบได้ตามใบหน้า คอ ต้นแขน และบริเวณไหล่ได้ด้วยเช่นเดียวกัน
รูขุมขนอักเสบจากใบมีดโกน
การอักเสบของรูขุมขนที่เกิดขึ้นจากใบมีดโกน เป็นผลพวงที่เกิดจากการโกนหนวดหรือการโกนขนใกล้ผิวหนังมากจนเกินไป และอาจเสี่ยงต่อการเกิดขนคุด ทำให้รูขุมขนอักเสบได้
รูขุมขนอักเสบจากการแช่น้ำร้อน
บ่อน้ำร้อนและสระว่ายน้ำ มักมีค่า pH หรือระดับสารคลอรีนที่ไม่เหมาะสม ส่งผลให้มักมีเชื้อแบคทีเรียซูโดโมแนส และอาจทำให้ผิวหนังเกิดผื่นแดงหรือตุ่มคันจากการอักเสบของรูขุมขน
รูขุมขนอักเสบบริเวณหนวดและเครา
การอักเสบของรูขุมขนบริเวณหนวดและเครา มักเป็นผลข้างเคียงจากการโกนหนวดเคราที่มักพบในเพศชาย
รูขุมขนอักเสบจากการใช้ยารักษาสิว
การใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อทำการรักษาสิวติดต่อกันเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน อาจส่งผลทำให้เกิดรูขุมขนอักเสบระดับลึกได้
รูขุมขนอักเสบจากฝีและฝีฝักบัว
ฝีที่อยู่รวมกันเป็นกลุ่มหรือที่เรียกว่าฝีฝักบัว และก่อให้เกิดการอักเสบที่รูขุมขนระดับที่ลึกลงไป
รูขุมขนอักเสบ hiv
รูขุมขนอักเสบในผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี เป็นอาการของรูขุมขนอักเสบที่มีลักษณะตุ่มแดงหรือสิวในบริเวณใบหน้า และบริเวณร่างกายส่วนบน เมื่อตุ่มเหล่านี้ลดลงหรือหายไปมักจะทิ้งร่องรอยเอาไว้ที่ผิวหนังเสมอ
สรุป รูขุมขนอักเสบ
“รูขุมขนอักเสบ” คือ อาการทางผิวหนังที่สามารถเกิดขึ้น และพบเจอได้ในทุกเพศและทุกวัย โดยปกติเป็นอาการที่สามารถหายไปได้เองและมักไม่สร้างผลกระทบมากต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เพียงแค่อาจทำให้รู้สึกรำคาญใจหรืออาจสร้างความไม่มั่นใจระยะสั้นได้
แต่หากทำการดูแลหรือรักษาอาการอย่างถูกวิธี รักษาอาการรูขุมขนอักเสบอย่างเหมาะสม จะทำให้อาการเหล่านี้ทุเลาและจางหายไปได้เร็วมากยิ่งขึ้น และจะไม่ทิ้งร่องรอยหรือกลายเป็นปัญหาใหญ่ที่แก้ไขได้ยากในอนาคต
และหากคุณกำลังประสบกับปัญหารูขุมขนอักเสบและมีอาการรุนแรงอย่านิ่งนอนใจ รีบเข้าพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยหรือขอคำปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการรักษาโดยด่วน
ขอบคุณข้อมูลเพิ่มเติมบางส่วน จากแหล่งที่มา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/folliculitis/symptoms-causes/syc-20361634
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17692-folliculitis.
- https://www.aad.org/public/diseases/a-z/folliculitis
