ปวดท้องข้างซ้าย (Left Abdominal Pain) เจ็บท้องข้างซ้าย หรือ ปวดท้องน้อยด้านซ้าย เกิดได้ทั้งชายและหญิง มีอาการได้หลายรูปแบบ เช่น ปวดท้องน้อยด้านซ้ายล่าง จี๊ดๆ ใต้ซี่โครง ปวดร่วมกับอาการร้าวไปหลัง มีลมในท้อง เป็นต้น ซึ่งตำแหน่งและอาการปวดนั้นจะแตกต่างกันออกไป อาการที่มักพบบ่อยมีดังนี้
ปวดท้องข้างซ้าย จี๊ดๆ ผู้หญิง ปวดท้องน้อยด้านซ้ายล่าง
ส่วนใหญ่นั้นจะมีอาการอื่นๆร่วมด้วย เช่น ถ่ายหรือปัสสาวะกะปริดกะปรอย สาเหตุอาจเกิดจากนิวในกระเพาะปัสสาวะ หรือ โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ หรือบางครั้งนั้นเกิดขึ้นเนื่องจากปวดเกร็งช่วงเป็นประจำเดือน
ปวดท้องข้างซ้าย ร้าวไปหลัง
ในบริเวณนี้จะเป็นตำแหน่งของปีกมดลูก หรือลำไส้ใหญ่ กรวยไต ท่อไต ซึ่งอาจมีโอกาสเกิดโรคต่างๆที่เกี่ยวข้องกับอวัยวะดังกล่าว เช่น นิ่วในไต เป็นต้น และนอกจากนั้นแล้วในบริเวณนี้เป็นตำแหน่งของกล้ามเนื้ออิลิโอโซแอส (Iliopsoas) เป็นกล้ามเนื้อมัดลึกที่เกาะบริเวณกระดูกสันหลัง มักเกิดจากการที่กล้ามเนื้อเกร็งเป็นเวลานานซึ่งผู้ป่วยควรสักเกตุอาการของตัวเองว่าระหว่างวันได้ใช้กล้ามเนื้อตรงบริเวณนี้มากเป็นพิเศษหรือไม่ เช่นอาจเกิดจากท่านั่งขณะทำงาน เป็นต้น
และหากกล่าวถึง “อาการปวดท้อง” เมื่อมีอาการ ผู้ป่วยมักจะอธิบายให้แพทย์ฟังไม่ถูก เพราะจับตำแหน่งปวดไม่ได้ ซึ่งท้องข้างซ้ายจะถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ ดังนี้
- ท้องข้างซ้ายด้านบน จะเป็นตำแหน่งใต้ซี่โครง ซึ่งอวัยวะที่เกี่ยวข้องในตำแหน่งดังกล่าว จะประกอบไปด้วย กระเพาะอาหาร ตับ ลำไส้ ปอด ม้าม ไตด้านซ้าย และหัวใจ เป็นต้น
- ท้องข้างซ้ายด้านล่าง ปวดท้องน้อยด้านซ้าย จะเป็นตำแหน่งเหนือปีกมดลูกเล็กน้อย ซึ่งอวัยวะที่เกี่ยวข้องในตำแหน่งดังกล่าว จะประกอบไปด้วย ท่อไต ปีกมดลูก ลำไส้ใหญ่ รังไข่ ต่อมลูกหมาก เป็นต้น
แล้วอาการยังถูกแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ที่สามารถเกิดขึ้นได้ในตำแหน่งข้างต้น และแต่ละชนิดมีความอันตรายแตกต่างกัน ดังนี้
- ชนิดเฉียบพลัน จะเป็นอาการปวดที่เกิดขึ้นกะทันหัน ไม่มีสัญญาณเตือนสุขภาพใด ๆ มาก่อน ซึ่งอาการปวดชนิดนี้ ระยะแรกเริ่มจะมีอาการปวดไม่รุนแรง แต่ปวดแบบไม่ทันตั้งตัว และก็หายไปเอง หรือทานยาลดปวดก็บรรเทาอาการได้
- ชนิดเรื้อรัง จะเป็นอาการที่ต่อเนื่องจากมาชนิดแรก ถ้าไม่มีการรักษา และเป็นอาการที่แพทย์พบบ่อยที่สุด เนื่องจากผู้ป่วยคิดเสมอว่าปวดท้องธรรมดา จึงไม่ได้หาสาเหตุ ก็จะมีอาการปวด ๆ หาย ๆ มาตลอด ซึ่งเป็นปัญหาสุขภาพเรื้อรังที่รักษายากขึ้นกว่าชนิดแรก
โดยข้อมูลที่กล่าวมาข้างต้น การปวดท้องข้างซ้ายเป็นสิ่งที่ควรระวังทั้งสาเหตุและชนิดของอาการ เช่น สาเหตุการปวดมาจาก ปอด อวัยวะที่ช่วยในการหายใจเข้านำออกซิเจนมาหล่อเลี้ยงสมองและอวัยวะต่าง ๆ และหายใจออกขับอากาศพิษออกจากร่างกาย เมื่อปอดเกิดความผิดปกติ ส่งผลให้การนำออกซิเจนเข้าร่างกายไม่เพียงพอ อากาศเสียในร่างกายไม่ถูกจำกัด ผลข้างเคียงระยะแรก ร่างกายอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ และเป็นลมหมดสติได้
รู้ได้ยังไง ปวดท้องไม่ใช่โรคกระเพาะ
เมื่อรู้สึกว่าปวดท้อง! สิ่งแรกที่มักจะนึกถึง คือ โรคกระเพาะ ซึ่งเป็นอาการปวดท้องยอดฮิตที่เกิดขึ้นได้ทุกเพศและทุกวัย แต่ถ้าลองสังเกตดี ๆ จะรู้ได้ทันที อาการปวดท้องข้างซ้ายแตกต่างกับการปวดท้องโรคกระเพาะ โดยมีรายละเอียดตามตาราง ดังนี้
| ปวดท้องข้างซ้าย | ปวดท้องโรคกระเพาะ |
| อาการปวด จะอยู่ในบริเวณของท้องด้านซ้ายมือ จะถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ด้านบนและด้านล่าง ซึ่งสาเหตุมาจาก “อวัยวะใกล้เคียง” มีความผิดปกติ | อาการปวด จะอยู่ในบริเวณกระเพาะอาหารเท่านั้น โดยมีสาเหตุมาจาก “กรด” ในกระเพาะ ทำให้เป็นแผลในกระเพาะอาหาร ลำไส้อักเสบ ฯลฯ |
จากข้อมูลบนตาราง เมื่อรู้สึกว่าปวดท้อง สิ่งแรกที่ควรพิจารณา คือ ปวดท้องตำแหน่งใด ชนิดใด เพื่อจะได้ดูแลตนเองได้ถูกวิธี และบอกอาการกับแพทย์ได้ครบถ้วน การวินิจฉัยจะตรงกับโรคมากขึ้น
สาเหตุการปวดท้องซ้าย สังเกตได้ที่จุดปวด
การค้นหาสาเหตุของอาการปวด ถ้าทางการแพทย์จะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ ประกอบการวินิจฉัยโรค เพื่อทำการรักษา ดังนี้
- โรคทางศัลยกรรม เป็นอาการที่ต้องใช้การส่องกล้องเพื่อวินิจฉัย และใช้การผ่าตัดเป็นการรักษาเท่านั้น
- โรคทางอายุรกรรม เป็นอาการที่ใช้การรักษาหลากหลาย เช่น ทานยา ฉีดยา ฯลฯ
ซึ่งผู้ป่วยทั่วไปมักจะไม่เข้าใจสาเหตุทางการแพทย์ ซึ่งในบทความยกมาอ่านให้เป็นความรู้ เพราะตอนไปรักษาจะถูกแบ่งสาเหตุตามหลักทางการแพทย์ โดยวิธีที่หาสาเหตุว่าอาการปวดท้องเกิดจากอะไรที่ง่ายที่สุด ดูจากตำแหน่งที่ปวด และมี 5 ตำแหน่งยอดนิยม ดังนี้
- โรคกรดไหลย้อน ซึ่งผู้ป่วยจะรู้สึกปวดท้องข้างซ้ายด้านบน และมีอาการจุกเสียดที่หน้าอก เวลาหายใจ พูด หรือไอ จะมีกลิ่นเหม็นฟุ้งกระจายออกมาร่วมด้วย
- โรคลำไส้แปรปรวน เป็นอาการปวดท้องในตำแหน่งซ้ายบน ซึ่งเกิดจากการทำงานของลำไส้ที่ขับของเสียทำงานผิดปกติ มักจะมีอาการท้องผูก ท้องเสียร่วมด้วย
- โรคตับอ่อนอักเสบ ซึ่งเป็นสาเหตุที่จะเกิดขึ้นได้ทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง โดยจะมีอาการไข้ อาเจียน หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ และหลังทานอาหารเสร็จจะรู้สึกปวดท้องข้างซ้ายบนทันที
- โรคไส้เลื่อน จะรู้สึกปวดท้องข้างซ้ายล่าง สามารถเป็นได้ทั้งชนิดเฉียบพลันและเรื้อรัง ส่วนใหญ่ผู้ป่วยจะไม่มีอาการใด ๆ ร่วมด้วย ดังนั้นเพศชายควรเฝ้าระวังตนเองให้ดี
- โรคงูสวัด อาการทั่วไปที่เด่นชัด จะมีผื่นแดงตามร่างกายเป็นรอยยาวต่อกัน ซึ่งเกิดจากการเชื้อไวรัส Varicella-zoster virus แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะปวดท้องข้างซ้ายล่างเตือนก่อนมีผื่นขึ้น
7 วิธีป้องกันการปวดท้องข้างซ้ายทุกตำแหน่ง
ถ้าร่างกายไม่แข็งแรง การซ่อมแซมให้อวัยวะกลับมาใช้งานได้ปกตินั้นยากมาก ต่อให้มีเงินหลายหมื่นล้าน ก็ไม่สามารถซื้อสุขภาพที่ดีกลับคืนมาได้ ยกเว้น การดูแลตนเองให้ดีแต่เนิ่น ๆ ด้วย 7 ข้อ ต่อไปนี้
- เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย และทานอาหารครบทุกมื้อ
- ดื่มน้ำเปล่าสะอาดให้มากกว่า 8 แก้วต่อวัน ช่วยขับของเสียออกจากร่างกายได้
- ไม่สูบบุหรี่และหลีกเลี่ยงการได้รับควันบุหรี่ ซึ่งควันบุหรี่อันตรายกว่าสูบเองมาก
- แบ่งตารางเวลาในการออกกำลังกาย เสริมสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายให้ต้านโรคได้
- ล้างมือทำความสะอาดบ่อย ๆ ด้วยสบู่อ่อน แอลกอฮอล์ หรือน้ำยาฆ่าเชื้อโรค
- งดรับประทานอาหารที่มีการปนเปื้อนสิ่งสกปรก เช่น ตกพื้น มีแมลงวันตอม เป็นต้น
- ตรวจสุขภาพประจำปีเป็นประจำไม่ควรขาด เพื่อการดูแลสุขภาพที่ต่อเนื่อง
ปวดท้องข้างซ้ายระยะเริ่มต้น ควรรับมือยังไง
อาการปวดไม่สามารถกำหนดเวลาปวดที่ชัดเจนได้ ผู้ป่วยบางรายมีอาการช่วงกลางดึก ไม่สามารถเข้ารับการรักษาได้ จึงต้องเรียนรู้วิธีการรับมือ เมื่อมีอาการปวดระยะแรก สามารถดูแลตนเองได้ คือ การรับประทานยาบรรเทาอาการปวด การประคบเย็น วิธีให้นำผ้าสะอาดห่อน้ำแข็งประคบ ไม่ควรใช้น้ำแข็งแตะลงที่ผิวหนังโดยตรง เพราะจะทำให้ผิวหนังไหม้ได้ และการนอนพักผ่อนให้เพียงพอ หากทำครบทุกวิธีแล้ว อาการยังไม่มีท่าทีจะดีขึ้นเลย ให้รีบเข้าพบแพทย์ทันที
ปวดท้องข้างซ้ายแบบไหน ควรไปพบแพทย์
เนื่องจากความอดทนต่ออาการปวดของแต่ละบุคคลไม่เท่านั้น ดังนั้นจะทราบได้อย่างไร ปวดแบบไหน ต้องไปพบแพทย์ทันที มี 7 ข้อสังเกต ต่อไปนี้
- มีอาการอาเจียนติดต่อกันหลายครั้งในช่วงระยะเวลาใกล้ ๆ กัน
- ปวดท้องชนิดรุนแรงและปวดหลายรูปแบบ เช่น ปวดแน่น ปวดบิด ปวดจุก ฯลฯ
- อยู่ ๆ ก็มีอาการตาเหลือง แบบที่ไม่เคยเป็นมาก่อน เพิ่งมาเป็นช่วงที่ปวดท้องข้างซ้าย
- ไข้ต่ำตั้งแต่ 37.5 องศาขึ้นไป หากปวดท้องและมีไข้ร่วมด้วย ไม่ต้องรอไข้สูง แค่เริ่มตัวรุม ๆ รีบพบแพทย์ทันที
- มีอาการปวดท้องชนิดเรื้อรัง และน้ำหนักหายไปเกิน 10% ในระยะเวลาไม่กี่เดือน ทั้งที่รับประทานอาหารทุกมื้อ ไม่มีอด
- รับประทานยาบรรเทาอาการปวดแล้วอาการดีขึ้น แต่ไม่หายขาดภายใน 14 วัน ต้องพบแพทย์
- เป็นผู้ป่วยที่มีภาวะเลือดจางอยู่แล้ว ถ้ามีอาการปวดอีกให้เข้ารับการรักษาที่สถานพยาบาลทันที
โดยสรุป
อาการปวดท้องข้างซ้าย จะแบ่งออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ ประกอบด้วยส่วนบนและส่วนล่าง และอาการปวดมีชนิดเฉียบพลันและเรื้อรัง ซึ่งอาการปวดท้องข้างซ้ายแต่ละตำแหน่งเกี่ยวข้องกับอวัยวะสำคัญภายในร่างกายหลายอย่างจึงอันตรายมาก ถ้าดูแลตนเองเบื้องต้นแล้วไม่หาย และมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น อาเจียน ปวดศีรษะ ท้องผูก มีไข้ ฯลฯ ต้องได้รับการดูแลโดยแพทย์เท่านั้น
